Een bijlage bij de Belgische kranten De Standaard of De Morgen kan het worden, de bachelorsproef van studentes Yolanthe van Endert en Maria Walgraeve. Ter afronding van hun Professionele Bachelor bij Thomas More schreven zij een reeks informatieve artikelen over wonen op water, over cohousing, over mobiele wooneenheden, over lintbebouwing etcetera. Het interview met Frits Schoute is hieronder al te lezen. Aan het eind van dit artikel staat een link naar de PDF van de hele bijlage (60 pagina’s) inclusief mooie foto’s en illustraties.

Het klimaat verandert, de wereld warmt op en tegen 2050 zullen er ongeveer 9 miljard mensen op de aarde rondlopen. Dan rest nog de vraag: zal onze planeet dat aankunnen? Waarschijnlijk niet. En dus moeten we dringend op zoek naar oplossingen. Permanent wonen op zeesteden is er daar één van.

Het mag voor sommige mensen dan klinken als je reinste sciencefiction, de Nederlandse professor emeritus Frits Schoute lanceerde het idee al in 2000. “Ik ben eigenlijk gespecialiseerd in telecommunicatie, in ’96 was ik al bezig met mobiel internet en 4G. Daar zit de wereld toch niet op te wachten, dacht ik. Het is natuurlijk wel leuk allemaal, maar niet meteen een levensnoodzaak. Dus toen ik 53 werd, ben ik al op pensioen gegaan. Heel vroeg, daar schaam ik me wel wat voor. (lacht) Toen ben ik dus met de denktank Ecoboot begonnen.”

“9 miljard mensen betekent een tekort aan water, ruimte en energie”

Het Nederlandse Ecoboot is een denktank, die als doel heeft om mensen te informeren over een leven op zee. Regelmatig worden er op de website studies gepost of interviews over drijvende zeesteden. In 2000 zei Schoute de TU Delft vaarwel en ging hij op pensioen. In z’n afscheidsspeech had hij het maar kort over telecommunicatie. Daarna schakelde hij over op zijn andere stokpaardje: wonen op zee. Toen zei Schoute dat er binnen de vijf jaar een eerste permanente boot op zee zou dobberen. Die is er niet gekomen, maar ooit zal het wél kunnen, stelt Frits Schoute.

“We zijn met ruim zeven miljard op deze aarde. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zijn we in 2050 met 9 miljard. Wat je dan krijgt, is een tekort aan ruimte, water en propere energie. Er is nu al een enorme druk op onze aarde en die druk zal alleen maar groter worden. Mensen kiezen steeds meer voor de stad. In 2050 zal méér dan 50% in metropolen wonen. Probleem want de meeste van die grote steden liggen in kust- en deltagebieden en door de klimaatverandering zal de zeespiegel stijgen. Ik denk, echt waar, dat onze planeet Aarde alleen maar een toekomst heeft als we het leven op land sterk uitbreiden naar leven op zee.”

“Je kan elkaar de kop inslaan of er iets aan doen”

Natuurlijk lost bouwen en wonen op onze oceanen het bevolkingsprobleem niet op, in tegendeel zelfs. Dat geeft Schoute ook toe. “Dat probleem kan je, volgens mij, enkel op lossen met educatie. Op een bepaald moment stagneerde de groei in Europa. In Afrika staan ze nog niet zo ver, wat mee zal leiden tot die negen miljard mensen. Dan kan je elkaar nog de kop inslaan of een selectie maken van wie het wel en wie niet mag overleven – wat eigenlijk op hetzelfde neerkomt. Of je gebruikt die 35 jaar om er iets aan te doen, iets te veranderen. Zodat we verder kunnen in 2050.”

“één stad, verschillende modules”

Ook over hoe de stad er concreet zal uitzien is al nagedacht: de stad zou bestaan uit verschillende modules die aan elkaar worden ‘vastgeklikt’. “Ik heb al heel wat mooie voorbeelden gezien, maar meestal van architecten die zo’n prestigeproject tekenen. Die ontwerpen zijn vaak heel onpraktisch om te bouwen. Het ‘kliksysteem’ van het Nederlandse bedrijf Deltasync, waarbij de zeestad de grootte van een gewone stad heeft, lijkt me het meest haalbaar.” Op een aantal modules worden huizen gebouwd, anderen dienen dan weer voor landbouw of als kantoorruimte of voor verschillende energiecentrales.

Wat dan met drinkwater en energie?

Er is dus plaats voorzien om aan landbouw te kunnen doen, zodat de zeesteden zelfvoorzienend zijn. Landbouw zou niet veel moeilijker mogen zijn op volle zee. Maar wat dan met het broodnodige drinkwater en hoe zal er precies energie opgewekt worden? Over al die vragen werd al uitvoerig nagedacht. Qua energievoorzieningen hoeft niemand zich zorgen te maken, volgens Schoute. “Je kan ook op zee gebruik maken van zonne- en windenergie. Het water zelf kan je eveneens gebruiken, als we een manier vinden om de kracht van golven om te zetten naar energie. Dan kan je het meteen ook zuiveren, zodat je drinkbaar water krijgt.”

Vis en algen

“Rutger De Graaf, hoogleraar aan Rotterdam University, ingenieur en directeur van DeltaSync houdt zich al jaren bezig met zeesteden. Voor de voedselvoorziening stelt hij een gesloten kringloop voor. Zijn systeem combineert het kweken van vissen, als voedsel, met plantproductie. Simpel gesteld dient de mest van de kweekvissen voor de planten. De planten, algen, zijn dan weer belangrijk om onze co2 uitstoot de reguleren. De kweekvissen eten de bewoners uiteraard zelf ook op.”

“Autonome steden, binnen een handelsblok als Europa”

Wanneer de eerste drijvende stad er definitief zou moeten liggen, durft Schoute niet zeggen. “Dat ze er komen, staat vast. Maar wanneer? Dat is net het probleem met revolutionaire ideeën, je weet nooit wanneer ze gerealiseerd worden.” En ook op de vraag over hoe de steden politiek gestuurd moeten worden, wil hij liever niet antwoorden. “Het is het gemakkelijkst te bouwen op territoriale wateren. Een ruwe, open zee is te onstuimig om op te wonen. Maar de steden zouden wel zo autonoom mogelijk moeten zijn, binnen een handelsblok zoals Europa.”

The Floating City Project

Niet alleen Frits Schoute denkt dat zeesteden onze toekomst zijn, ook het Amerikaans bedrijf The Seasteading Institute denkt in die richting. The Seasteading Institute werd opgericht in 2008 en is het project van de Amerikanen Wayne Gramlich en Patri Friedman. Hun plan was om autonome, mobiele steden op zee te faciliteren. Peter Thiel, medeoprichter van het online betaalsysteem PayPal, doneerde 500 000 dollar om de opstart van het project mee te financieren. In 2010 startte ze met The Floating City Project.

Vijf jaar research

“We hebben ondertussen al vijf jaar research achter de rug, waarin we zijn nagegaan hoe haalbaar dat is, een drijvende stad,” vertelt Randolph Hencken, CEO van The Seasteading Institute. “Daarna zijn we nagedacht over hoe zo’n stad er moet uitzien, samen het het Nederlandse bedrijf DeltaSync. Om een calculatiemodel te kunnen financieren, hebben we een crowdfundingproject opgericht. Die fases zijn intussen volbracht. Momenteel zoeken we een host nations, een land wiens territoriale wateren we mogen gebruiken om binnenkort de drijvende stad op te bouwen. In december 2014 zijn we met DeltaSync met een potentiële host nation gaan praten. Ik ben voorzichtig in mijn optimisme, maar ik denk dat de onderhandelingen ergens in 2015 zullen uitdraaien op een akkoord met een land,” gaat Randolph Hencken verder. Een concrete deadline voor die steden kan hij nog niet geven, voorlopig mikt The Steasteading Institute – ten vroegste – op 2020.

En in Azië?

In Europa en Amerika beweegt er dus wel wat als het gaat om alternatieve woonvormen. Waterarchitect Bart Van Bueren, een collega van Frits Schoute en medewerker bij Ecoboot blijft sceptischer: “In 2005 al heb ik eens een drijvende stad ontworpen. Dat ontwerp werd gretig opgepikt. Maar dat echt realiseren? Ik kijk liever naar dingen die echt aan de orde van de dag zijn. En dat zijn volgens mij eerder uitbreidingen op bestaande structuren. Een extra wijk die drijft, in Rotterdam. In Singapore of hier in Koahsiung, in Taiwan (Van Bueren woont en werkt in Taiwan, red.). Ik denk dat we eerst moeten beginnen met drijvende straatjes of losse, drijvende huizen. Wonen op water is nog best nieuw, er gaat dus niet in één keer een stad op zee komen. Volgens mij toch niet.”

Download de volle bijlage (60 pagina’s)